Bauxite Việt Nam

Nguyễn Ngọc Chu 

Để BCHTƯ làm THƯỢNG VIỆN và Quốc hội là HẠ VIỆN.

Thể thức này đã từng được đề xuất trước đây, nhưng bị lãng quên. Nay có thể là thời điểm để xem xét chăng?

C. Raja Mohan, “What the 2025 National Security Strategy Means for Asia,” Foreign Policy, 08/12/2025

Nguyễn Thị Kim Phụng biên dịch 

Cuộc cách mạng MAGA trong chính sách đối ngoại của Mỹ mang lại cả tin tốt lẫn tin xấu.

Hải Trung Kim 

Biên giới Thái - Cam bất ngờ nóng lên dữ dội. Tiếng pháo, tiếng súng, tiếng tiêm kích Thái vang dội trên bầu trời như báo hiệu một vùng giông bão đang hình thành. Và trong cơn gió cuộn ấy, có một nghịch lý hiển nhiên mà ai quan sát cũng nhìn thấy: Dù hai bên đổ lỗi cho nhau ra tay trước, nhưng thật sự Cam lúc này không ngu dại, không muốn và không hề có lý do để gây chuyện. Còn Thái thì có quá nhiều động cơ thúc đẩy. 

Giang Công Thế 

Nếu có ai đó chê mình hôi, ta nên nhìn lại bản thân trước khi phản ứng.

Bùi Anh Chiến 

Hôm nay em gửi đến các cụ một bài viết em ấp ủ đúng từ gần 1 năm nay, em chỉ chờ khoảnh khắc này: khoảnh khắc Trump công bố Chiến Lược An Ninh Quốc Gia (NSS) cùng kế hoạch chi tiêu quốc phòng của Quốc hội Hoa Kỳ.

Sở dĩ các nhà phân tích địa chính trị trên thế giới, các viện nghiên cứu chính trị, chiến lược, các học giả ưu tú nhất... họ không có nhận định gì chuyên sâu về Hoa Kỳ trong thời đại của Trump gần 1 năm chỉ bởi vì họ đang đợi, đợi một chiến lược thực sự của Nhà Trắng (không phải Quốc hội Mỹ), chứ không phải một phát biểu vô thưởng vô phạt của Trump. 

Bức tranh hiện giờ đã rõ nét. Bạn bè, đồng minh, đối thủ và các quốc gia trung lập trên khắp thế giới đã có thể tải bản tài liệu 33 trang của "CHIẾN LƯỢC AN NINH QUỐC GIA HOA KỲ" về để điều chỉnh chính sách quốc gia trong thời gian tới. Làn sóng phản đối hay đồng thuận đã nỗi lên vô cùng mãnh liệt. 

Nguyễn Quốc Chính 

Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu bước vào chu kỳ chuyển đổi sâu rộng dựa trên công nghệ số, chuyển dịch chuỗi cung ứng, và cạnh tranh địa kinh tế ngày càng phức tạp, các quốc gia đang phát triển phải đối mặt với sức ép tái cơ cấu mô hình tăng trưởng nhằm duy trì tốc độ phát triển bền vững. Việt Nam, sau hơn ba thập niên hội nhập và chuyển đổi, đã đạt được những thành tựu quan trọng về tăng trưởng GDP, mở rộng thương mại và thu hút đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, mô hình tăng trưởng hiện tại – dựa chủ yếu vào mở rộng vốn, lao động giá rẻ và xuất khẩu theo chuỗi giá trị gia công – đang bộc lộ những giới hạn rõ rệt. Khi các động lực truyền thống suy giảm, câu hỏi đặt ra là: năng suất – yếu tố cốt lõi của tăng trưởng dài hạn – sẽ được cải thiện như thế nào trong cấu trúc kinh tế Việt Nam?

Dương Nguyên Tường

Đã định khép lại Nỗi buồn Chiến tranh, nhưng đọc được bài viết này của tác giả Dương Nguyên Tường, một CCB, một lính chiến thực sự, sau này là một nhà ngoại giao, là Đại sứ của Việt Nam tại Brazil. Bài được rút ruột viết ra từ một người trong cuộc nên nó đau, nó thấm làm sao!

Phạm Cầm Thu 

Nguyễn Thông 

Đã không chăm sóc họ được thì thôi, cớ sao lại bắt họ gánh vác việc trọng, trong khi quốc hội đòi hỏi các thành viên phải thật khỏe mạnh cả về thể chất lẫn tinh thần, nhất là trí tuệ. Quốc hội chứ không phải mặt trận tổ quốc chỉ cốt cho đủ.

Nguyễn Đức Thành 

Nhân dịp hai Thủ tướng hai nước Việt Nam và Campuchia gặp nhau nhân lễ  khánh thành cửa khẩu hữu nghị (và chắc chắn phía Campuchia sẽ tận dụng dịp này trao đổi ý kiến với Việt Nam về tình hình xung đột với Thái Lan), mới để ý là dường như Việt Nam cũng có chủ trương "16 chữ vàng" trong quan hệ với Campuchia: "Láng giềng tốt đẹp, hữu nghị truyền thống, hợp tác toàn diện, bền vững lâu dài".

Lê Linh 

Cần đọc để biết ơn Ukraina. 

Mạc Văn Trang

Devana Stories | Blog cá nhân trên Patreon, 10/12/2025

Phuc Lai GB biên dịch

Ngày 9 tháng 12 năm 2025, Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố tại một cuộc họp của Hội đồng Xã hội Dân sự và Nhân quyền rằng Donbas là “lãnh thổ Nga - đó là một sự thật lịch sử”. Ông ta nói thêm rằng các vùng lãnh thổ của Ukraine “được trả lại cho Liên bang Nga” “luôn luôn là một phần của Nga”, và khẳng định rằng các mục tiêu của “chiến dịch quân sự đặc biệt” (SVO) sẽ phải đạt được.

Nguyễn Ngọc Chu  

Trước đây, thực tiễn qua các kỳ Đại hội cho thấy, các bí thư tỉnh uỷ người địa phương đều được bầu là UVTƯ. Tính đại diện địa phương (không phải “cục bộ địa phương”) tự động được đáp ứng. 

Cần phân biệt rõ tình thế người đứng đầu quốc gia được bầu trực tiếp trên toàn quốc thì đương nhiên lúc đó không thể có tiêu chí vùng miền hay địa phương. Nhưng với cơ cấu 180 UVTƯ trên toàn quốc thì đại diện của các tỉnh thành trong BCHTƯ là điều cần thiết. Tính đại điện địa phương trong Ban chấp hành Trung ương (BCHTƯ) rất quan trọng cho tiếng nói và sự phát triển địa phương.

Trong hoàn cảnh áp dụng “Không bố trí cán bộ giữ chức vụ chủ chốt cấp tỉnh là người địa phương”, sẽ xuất hiện tình thế mới cho vị trí đại diện địa phương trong BCHTƯ.

Đây không phải là địa phương cục bộ. Đây là “CÂN BẰNG NHÂN SỰ ĐẠI DIỆN”. 

Lấy một thí dụ có nét tương tự để tham chiếu. Ví như Hoa Kỳ, các Hạ nghị sỹ được bầu theo dân số. Còn các Thượng nghị sỹ được bầu theo bang. Không phân biệt diện tích, dân số, mỗi bang có 2 Thượng nghị sỹ. Nhưng số lượng Hạ nghị sỹ thì phụ thuộc vào số dân của bang. Nghĩa là, Hạ viện đại diện cho người dân; Thượng viện đại diện cho bang.

Ở nước ta, đảng lãnh đạo toàn diện. Bài toán “CÂN BẰNG NHÂN SỰ ĐẠI DIỆN” các địa phương sẽ tồn tại và song hành với cơ chế lãnh đạo và quản lý nhà nước hiện nay. Vùng miền là đặc trưng lịch sử hình thành cùng với thể chế đã gần thế kỷ nay. Đại diện vùng miền, tỉnh thành là “cấu hình lịch sử”. Chỉ khi có cải cách căn bản về bầu cử trực tiếp toàn quốc thì mới có sự thay đổi tương ứng. Nhưng với đại diện tiếng nói của nhân dân trong Quốc hội thì “CÂN BẰNG NHÂN SỰ ĐẠI DIỆN” phải là bất biến.

Tô Văn Trường

Quốc hội khóa XV đang sắp kết thúc kỳ họp cuối cùng. Đây là thời điểm vàng để không chỉ nhìn lại chặng đường đã qua mà còn nhận diện sòng phẳng những yêu cầu cấp thiết cho nhiệm kỳ mới.

Đỗ Kim Thêm 

Tóm tắt: 

Sự phát triển nhanh chóng của AI và robot đặt ra nhiều thách thức về đạo đức xã hội và cá nhân, đặc biệt là trong việc thu thập dữ liệu cá nhân làm ảnh hưởng đến các quyết định quan trọng như tuyển dụng, trị liệu và xét xử. Mặc dù AI có thể mô phỏng cảm xúc, nhưng không có ý thức thực sự, dẫn đến nguy cơ làm cho con người phụ thuộc vào AI và robot và suy giảm kỹ năng giao tiếp xã hội. 

Kỹ thuật số hoá làm cho đời sống cá nhân và xã hội thêm bất ổn, thay đổi diện mạo báo chí và thị trường lao động. Trong các tình huống phức tạp của các vấn đề đạo đức, AI chỉ có thể quyết định dựa trên lập trình và không thể tự suy xét. Sự xuất hiện của AI mạnh và siêu trí tuệ có thể vượt ngoài tầm kiểm soát của con người và trở thành mối đe dọa tồn vong cho nhân loại. 

Do đó, đã đến lúc phải đặt con người là trung tâm của phát triển công nghệ, và AI không thể thay thế cho tư duy của con người trong một số lĩnh vực như giáo dục, trị liệu và điều dưỡng. Sự tham gia của xã hội trong việc kiểm soát và quản trị AI là tối cần thiết. Cộng đồng xã hội phải cùng chia sẻ trách nhiệm chung về tình trạng phát triển công nghệ bằng cách xây dựng các khung pháp lý và giáo dục đạo đức kỹ thuật số để đảm bảo cho AI luôn phục vụ con người và các giá trị đạo đức.

Tô Văn Trường

Việc nâng ngưỡng doanh thu chịu thuế đối với hộ kinh doanh từ 200 triệu lên 500 triệu đồng/năm được giới chuyên gia và báo chí xem là một bước tiến tích cực, thể hiện nỗ lực của cơ quan quản lý trong việc hỗ trợ nhóm kinh tế nhỏ, giảm gánh nặng thủ tục hành chính và tăng tính linh hoạt cho doanh nghiệp siêu nhỏ. 

Tuy nhiên, đằng sau những con số tưởng chừng "hào phóng" này, hàng triệu hộ kinh doanh vẫn nín thở. Họ lo lắng rằng, những ngưỡng thuế được đặt ra từ phòng máy lạnh vẫn còn quá xa lạ với thực tế "mùi khói bếp" và nhịp sống mưu sinh hằng ngày.

Mai Quốc Ấn 

Tôi là một người không đảng phái. Góp ý cho Văn kiện Đại hội Đảng XIV thuần túy là góp ý kèm giải pháp trong lĩnh vực của mình là điều nên làm của một công dân thấy rằng trách nhiệm lên tiếng vì đất nước là cần thiết.

Alicia R. Chen, “Foreign Aid With Chinese Characteristics,” Foreign Affairs, 03/12/2025

Nguyễn Thị Kim Phụng biên dịch 

Bắc Kinh đang tìm kiếm ảnh hưởng ở đâu – và không ở đâu?

Thời kỳ hậu Chiến tranh Lạnh với vị thế bá chủ không thể bị thách thức của Mỹ đã kết thúc, và một giai đoạn cạnh tranh toàn cầu mới đang mở ra. Khi Mỹ rút viện trợ nước ngoài, việc hiểu rõ những chi tiết tinh tế trong chính sách kinh tế của Trung Quốc trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Các nhà hoạch định chính sách phải phân tích dòng tiền Trung Quốc chảy vào đâu và như thế nào. Làm như vậy sẽ cho phép Mỹ và các đồng minh hiểu sâu về trọng tâm chiến lược của Bắc Kinh – và thậm chí có thể bắt đầu xây dựng một phản ứng có mục tiêu và hiệu quả hơn.

Tom Fawthrop

Cuộc khủng hoảng môi trường xuyên biên giới này đã ảnh hưởng đến sông Mekong, và các chuyên gia cảnh báo rằng chất ô nhiễm có thể lan tới cả Biển Đông.

Lời giới thiệu: 

 Tom Fawthrop là nhà báo Anh, đã và đang theo dõi các vấn đề liên quan đến sông Mekong suốt 12 năm qua với vai trò nhà nghiên cứu, nhà hoạt động môi sinh và là giảng viên khách mời tại các trường đại học ở Cambodia, Singapore, Thái Lan và Việt Nam. Những bài viết của Tom được đăng trên nhiều tờ báo quốc tế như The Economist, The Diplomat và The Guardian. Tom đã từng là Bạn đồng hành với Nhóm Bạn Cửu Long / Hội Sinh Thái Việt (Việt Ecology Foundation)  trong nhiều năm. Tom Fawthrop được coi như là một trong những nhà báo đầu tiên lên tiếng sớm nhất về Thảm hoạ Môi trường do lượng chất độc thạch tín – arsenic đang thải ra từ các mỏ khai thác Đất Hiếm của Trung Quốc tại Myanmar (Miến Điện), không phải chỉ có các dòng sông Thái Lan bị ô nhiễm –  mà là một ảnh hưởng xuyên biên giới, lan tới con sông Mekong chảy qua các quốc gia Lào, Cambodia, và Việt Nam với Đồng Bằng Sông Cửu Long – một vựa lúa của Việt Nam với 20 triệu cư dân đang sống trên đó. Tom Fawthrop đã đồng ý và tâm đắc để bài viết của Anh[Nguồn: TheDiplomat, Ngày 2 tháng 9, 2025] được chuyển ngữ sang tiếng Việt và được phổ biến rộng rãi trong và cả ngoài nước. 

Ngô Thế Vinh

BBC - 7 tháng 12 2025

Giữ cho Biển Đông thông suốt để phục vụ hoạt động thương mại và không để một "thế lực thù địch" nắm quyền kiểm soát tuyến hàng hải này là một trong những ưu tiên then chốt của Tổng thống Mỹ Donald Trump, theo chiến lược an ninh được Nhà Trắng công bố hôm 5/12.

Rick Landgraf, “Ten Jolting Takeaways from Trump’s New National Security Strategy”, War on the Rocks, 05/12/2025

Viên Đăng Huy biên dịch

Mỹ đã công bố Chiến lược An ninh Quốc gia mới, và nó thực sự gây chấn động toàn bộ hệ thống. Đây không chỉ đơn thuần là bản trình bày công khai mới nhất về các nguyên tắc, tham vọng và ưu tiên định hướng cho chính sách đối ngoại của Mỹ. Thay vào đó, nó giống như một tuyên ngôn vạch ra một dự án Mỹ hoàn toàn khác biệt. So với các văn kiện trước đây, chiến lược này có vẻ hẹp hơn, mang nặng tính đảng phái hơn, hướng vào bên trong nước nhiều hơn và chủ yếu tập trung vào cá nhân. Dưới đây là mười điểm quan trọng giúp ta hiểu rõ hơn về cách Mỹ nhìn nhận vai trò và vị thế của mình trên trường quốc tế.